Overblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog

Amis du Djurdjura - ⵉⵎⴻⴷⴷⵓⴽⴰⵍ ⵏ ⵊⴻⵕⵊⴻⵕ

Amis du Djurdjura - ⵉⵎⴻⴷⴷⵓⴽⴰⵍ ⵏ ⵊⴻⵕⵊⴻⵕ

L'homme fait-il partie de la Nature ou bien en est-il le Maître?


Nijirya: 50 n yiseggasen n uzarug - anda-ten yisekla n 50 n yiseggasen ?

Publié par Omar Mouffok sur 9 Mars 2011, 00:46am

Catégories : #Communication

Sγur Nnimmo Bassey

 

Isekla (ttjuṛ) d nitni ay d turet n umaḍal; maca tamurt n Nijirya, yellan d yiwet seg tmura ay yesṛuḥen amur ameqran seg tẓegwa-nnes, nezmer ad d-nini ass-a attan tesselqaf imi ur as-d-ggrint turin. Yuγ lḥal, ass-a ayen ay d-yeggran d tiẓegwa n ugeffur deg Nijirya ur yettaweḍ 10% seg wayen ay tella tesεa-t zik.

 

Ayen ay d-yeqqimen seg tẓegwa-nneγ mazal tugdi fell-as yerna aṭas n tmiwa n tẓegwa ay yettusfesden yerna qqlen sseqdacen-tent i tγawsiwin niḍen. Taluft-a ur tḥuza kan Nijirya i yiman-nnes. S umata, Iγlanen Yeddukklen (Nations Unies) nnan-d azal n 13 n yimelyunen n yiqeṭṭaren n wakal n tẓegwa ay yeqqlen yettusseqdac i wayen niḍen deg 10 n yiseggasen-a ineggura, yerna amur ameqran seg wakal-nni yeqqel yettusseqdac i tfellaḥt. divers-094.JPG

 

Deg tmiwa am Tmazont (Amazonie), amur ameqran seg tẓegwa ay yettusnegren qqlen sseqdacen akal-nsent i lfirmat aydeg sfulluḥen kan yiwet n lγella am tsuja (soja) ay sfulluḥen akken ad sseccen yes-s lmal neγ akken ad tt-sqedcen i tγawsiwin niḍen. Deg Asya n Wenẓul-Agmuḍan (Sud-Est), ssengaren tiẓegwa n ugeffur akken ad sfullḥen deg wakal-nsent tizdayin n zzit, ma d zzit-nni sseqdacen-tt d aserγu (carburant) i tmacinin. Yuγ lḥal, imeddukal-inu n Temrikt Talatinit ttinin-iyi-d tizdayin-nni n zzit laṣel-nsent seg Tefriqt, maca mi ara waliγ akal-nni akk ay sxeṣren deg Asya akken ad tent-sfullḥen ur ḥemmleγ ad d-mmektiγ laṣel-nsent seg wakal-inu. Ass-a, tazdayt-a ay d-inekren deg Tefriqt la tkeccem timura n medden, tcewwel-iten yerna tesserfa-ten.

 

Deg Nijirya, wid ay izemren ad snegren tiẓegwa-nneγ d wid ay igezzmen isekla (ttjuṛ) akken ad ssenzen asγar-nsen akked wid ay yesseqdacen akal-nsen n tẓegwa i tfellaḥt. Kra ttinin-d asγar-nni ay nesnuzuy i tmura n beṛṛa nettales nessaγ-it-id d tilewḥin, d lqecc neγ d iqecḍan ayyes nferreḍ tuγmas-nneγ. Tasγunt n “The Economist” tenna-d deg yiwen n wuḍḍun-nnes ay d-yeffγen seg melmi kan: “assenger n tẓegwa d ayen ay izemren ad yerr wid ay t-yettgen d imeṛkantiyen, maca mi ara nemmuqqel γer lbeεd, ad naf amaḍal la yetteqqal d igellil seg waya”.

 

Yiwen seg yemsengren-nni n tẓegwa yella itteffeγ-d seg tama-nni aydeg ay as-yettunefk ttesriḥ akken ad yegzem isekla (ttjuṛ) deg teẓgi n Omo, yerna ikeccem γer tmiwa niḍen akken ad yegzem isekla. Yal tikkelt aydeg ara yettwaṭṭef, iqeddacen n tkebbanit-nni ttinin-d d aεraq kan ay εerqen deg teẓgi. D acu kan, amek ara εerqen dima deg teẓgi ? Yuγ lḥal, d isekla imeqranen ay llan ttnadin, dγa γef waya ay llan tteffγen-d γef wemkan aydeg sεan ttesriḥ akken ad gezmen deg yimukan ay ten-yexḍan.

 

Takebbanit-a tesnulfa-d tiḥilet akken ad terwel γef lqanun, maca asmi ay yennerna ccwal fell-as deg teẓgi n Omo, tbeddel amkan, tedda γer teẓgi n Cross River. Ula din, imezdaγen n tama n Cross River bdan ttcetkin γef tuffγiwin n webrid n tkebbanit-nni. I wakken ad ten-ternu, takebbanit-nni tessekcem kra n medden seg tama-nni akken ad qedcen γer-s, dγa qqlen ttabdaden γer yidis n tkebbanit-nni. Ssawḍen arma ay gan tameskant (manifestation) aydeg refden igalisen (enseignes) aydeg uran “D lluzinat ay neḥwaj, maci d iddawen”. D acu kan, deg tgara, anabaḍ (lḥukuma) n Uwanak n Cross River yeẓẓeε takebbanit-a.

 

Maca d acu ara nini deg wid ay yettarran tiẓegwa d lfirmat i wesfulleḥ n yisekla n ukawacu? Kra n yimukan seg teẓgi n Okomu akked tin n Iguobazuwa qqlent ddaw ṛṛeḥma n kra n tkebbaniyin tinijiryanin yeqqnen γer yiwet n tkebbanit tafṛensist tameqrant ay ixeddmen ṛṛwadi. Tikebbaniyin-nni bγant ad rrent tiẓegwa-nni d lfirmat n yisekla n ukawacu. Llan kra n medden ay d-yettinin lfirmat n yisekla (ttjuṛ) kifkif-itent akked tẓegwa yerna akken ay nefεent tẓegwa deg ugama ara nefεent ula d lfirmat. Deg tidet, lfirmat n yisekla beεdent aṭas akken ad ilint d tiẓegwa; ula d Tuddsa n Tuccit ed Tfellaḥt (FAO) n Yeγlanen Yeddukklen tettini-d akken niḍen. Yuγ lḥal, ur d yiwen n useklu ay yettgen tiẓgi yerna ula ma yella teẓẓiḍ amelyun n tẓegwa seg useklu-nni, ur tezmireḍ ad ttgeḍ tiẓgi am tin akken ay tesnegreḍ. Nnig waya, lfirmat-a yesεan yiwen kan n ṣṣenf n useklu d tid aydeg sseqdacen ifarisen ikruranen (produits chimiques), gar-asen ifarisen yessengaren ibeεεac, yerna ifarisen-a tthuddun seg llsas tawennaḍt (environnement) n teẓgi tazedgant.

 

Lfirmat n yisekla (ttjuṛ) ur sεint taduli-nni n wakal akked yemγan ay sεant tẓegwa, yerna ur zmirent ad summent akaṛbun anect ay ttsummunt tẓegwa. Deg lfirmat, medden ur d-ttafen isafaren (ddwawi) akked wayen niḍen ara ccen akken ay t-id-ttafen deg tẓegwa. Deg tẓegwa ttafen-d medden aksum, maca deg lfirmat ur t-id-ttafen.

 

D lawan ad nesseqsi iman-nneγ

 

Ass-a, mi tesfugel (célébrer) Nijirya amulli wis 50 n uzarug-nnes aserti (independence politique), nezmer ad nesseqsi iman-neγ ma yella nezmer ad naf deg tmurt-a isekla (ttjuṛ) ay yesεan 50 n yieggasen. Nezmer ad naf kra seg-sen deg tẓegwa ay mazal bedden fell-asent yimawlan-nsent, arraw n tmurt; ladγa isekla-nni ay ttwalin kra d imqeddsen neγ d imcumen.

 

Maca mi ara nwali γer wanect ay nesṛuḥ n tẓegwa deg tmurt-nneγ, yessefk fell-aγ ad nxemmem mliḥ γef temsalt-a, ladγa ass-a mi nelha ed tmeγriwin akken ad nesfugel (célébrer) ayen ayyes qqlen waṭas n Yinijiryanen ur ttamnen imi seg wasmi ay tuwey tmurt azarug-nnes, aṭas n leḥzen ay d-yeqqimen deg ccfawat-nsen deg waṭas n yinurar, gar-asen ula d anrar n twennaḍt.

 

Ass-a, mi nesfugul (célébrer) amulli wis 50 n uzarug aserti (independence politique) n Nijirya, yessefk fell-aγ ad nemmuqqel upitṛul-nni ay la yettenγalen yerna yessamas aman n Udelta n wasif n Nijir deg 50 n yiseggasen-a ay yekkan seg wasmi ay tuwey tmurt azarug-nnes. Ass-a, mi akka ay tesεa tmurt-nneγ 50 n yiseggasen, yessefk ad nesseqsi iman-nneγ ayγer azgen seg yimezdaγen n uwanak (Etat) n Jigawa mazal yessefk fell-asen ad beddlen amkan n tnezduγt γef ljal n yiḥemmalen. Ayγer aswir (niveau) n waman n wuggugen (ibaṛajen) deg kra n tmiwa n ugafa n tmurt ur t-sseddayen akken iwata ?

 

Ass-a, mi tesεa tmurt 50 n yiseggasen deg tmeddurt-nnes, yessefk, ahat, ad nessers timeqqunin n yijejjigen i tkebbaniyin-nni n upitṛul tibeṛṛaniyin ay yessaγayen dima ijujaḥ n tmes deg yigran-nsent n upitṛul war ma uḍnent aγilif fell-aγ, nekni s wid ay yettneffisen ssem n lgaz yumsen ay yessefased tawennaḍt.

 

Ass-a, mi nesfugel (célébrer) amulli wis 50 n uzarug aserti (independence politique), a win yufan ad nemmuqqel γer deffir akken ad nwali amek ay d-nuγ abrid-nneγ i lmend n wesnerni n wegdud-nneγ. Ta d taswiεt iwatan i wakken ad neqqim, ad nxemmem ed ad nesseqsi ma yella 50 n yiseggasen ur d-ttkafin i wakken ad nesnerni Nijirya ed tmura tifriqiyin niḍen ay la yesfugulen ussan-a ula d nitenti amulli-nsent wis 50. Amek arma ay kkan 50 n yiseggasen war ma ssawḍent ad d-ḥellint azarug-nsent ametti-udmis (indépendance socio-économique) ? Ass-a, mi nesfugul amulli wis 50 n uzarug n Nijirya, d lawan ad nẓer d acu ay d-heyyan wid yebγan ad qqlen d iselwayen-nneγ, deg Nijriya, akken ad ḥudden tawennaḍt-nneγ. Tawennaḍt d tameddurt-nneγ yerna, a win yufan, ur yessefk ad nefren iselwayen ur nettakf azal i twennaḍt, d imḍebbren ay yettakren idrimen-nni n tγawsiwin n twennaḍt akken ad ten-ṣerrfen deg tḥemliwin-nsen n tefranin.

 

Ass-a d lawan ad nnadi γef kra n useklu (ttejṛa) ay yesεan 50 n yiseggasen deg tmurt-nneγ, ma nufa-t, ad neqqim γef yiẓuran-nnes ed ad nxemmem. Ma yella ur nessaweḍ ad naf aseklu am wa, nezmer ad nebded sdat kra n useklu ameẓyan yerna ad nṛeggem ad as-neg leqrar i 50 n yiseggasen ay d-itteddun.

 

Sγur: Nnimmo Bassey

Taqusilt: Omar Mouffok (www.imedyazen.com)

Taγbalut: http://www.tlaxcala-int.org/article.asp?reference=1946

Pour être informé des derniers articles, inscrivez vous :
Commenter cet article

Archives

Nous sommes sociaux !

Articles récents