Overblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog

Amis du Djurdjura - ⵉⵎⴻⴷⴷⵓⴽⴰⵍ ⵏ ⵊⴻⵕⵊⴻⵕ

Amis du Djurdjura - ⵉⵎⴻⴷⴷⵓⴽⴰⵍ ⵏ ⵊⴻⵕⵊⴻⵕ

L'homme fait-il partie de la Nature ou bien en est-il le Maître?


Ursu ed yimeksawen deg Pyrenees.

Publié par Omar Mouffok sur 22 Septembre 2010, 13:34pm

Catégories : #Faune

Sγur Malcolm Smith
14 Mayyu 2009

François Arcangeli, ay iqedcen 13 n yiseggasen d amγiwan (lmir) n Arbas, yessawal s taγect tarusant yerna yettban γef wudem-nnes ur yelli d amdan n ccwal, yerna ula d taγiwant aydeg yeḥkem, d taddart deg yedraren n Pyrenees, tezga-d 80 n yikilumitren deg wenẓul-agmuḍan (sud-est) n Lourde, yewεeṛ ad d-ixayel wemdan zemrent ad d-ilint deg-s tmeskanin (timesbaniyin) tiqesḥanin. Maca ssebba n ccwal-a akk d ursuten arisen (ours bruns).

Deg Tuṛuft Tutrimt (Taγerbit), ursuten arisen ggran-d kan deg kra n tmiwa timecṭuḥin. Azal n 20 kan n wursuten ay d-mazal ddren deg yedraren n Pyrenees, yerna ula d wi ad negren ma yella ur asen-d-rnin ursuten niḍen ara d-awyen seg Tuṛuft Tagmuḍant (Tacerqit). Yuγ lḥal, takemmict-a n wursuten ay d-yeggran deg Pyrenees ddren deg yiwet n tama d tameqrant s waṭas, d tin ur ten-nettajja ad ḍemnen akemmel n ccetla-nsen [imi deg tmiwa tiwesεanin, yewεeṛ ad mlilen s tefses akken ad frurxen].

 

notours.gif                                                                               ( Dessin: www.onesta.net)  


“Deg tefsut n 2006, anabaḍ (lḥukuma) afṛensis yuwey-d kraḍ n wursuten seg Sluvinya akken ad asen-yebru deg tẓegwa ay d-iqerben γer taddart n Arbas”, ay iyi-d-yenna Arcangeli. “Sin niḍen bran-asen sdat tuddar niḍen [n Pyrenees]. Imestulen (ijadeṛmiyen) εeyynen-aγ-d yezmer lḥal, ahat, ad d-ilint tmeskanin (timesbaniyin) aydeg ara ttekkin, ladγa, kra n yimeksawen ay yugaden γef wakraren-nsen. D acu kan, 250 seg-sen ay yettekkan deg yiwet n tmeskant aydeg rẓan akk ayen d-ufan beṛṛa i wexxam n tγiwant, εerḍen ad t-id-kecmen, yerna ṛejmen-t s tqerεunin n yidammen. Ass-nni, 80 n yimestulen ay iεerḍen ad d-rren talwit”.

Yuγ lḥal, awway n wursuten γer yedraren n Pyrenee yekcem deg yiwen n uγawas (plan) ayγef temsefham Fṛansa akked Spenyul ed Andorra, yerna ssefran ad d-awyen, deg-s, 15 n wursuten deg 3 n yiseggasen. D acu kan, seg wasmi ay d-yella ccwal-nni n taddart n Arbas, ur rnin bran i wursuten niḍen deg tama-a.

Gar xemsa-nni n wursuten umi d-bran deg 2006, yiwet n tursut tesεa-d sin n warraw-nnes. Maca sin n wursuten niḍen (d tiketmin [nntat]) ay yemmuten. Yiwen seg-sen yeγli-d seg yiwen n wecṛuf. Ma d wayeḍ twet-it tkeṛṛust deg webrid, beṛṛa i temdint n Lourdes, yerna tamattant-nnes d tin ay yesfeṛḥen mliḥ imeksawen n tama-a, deg wakud aydeg tesseḥzen imḥaddiyen n wursu.

“Nefṛeḥ mliḥ imi ay yemmut wursu-nni. Ta d tadyant ara ihennin mliḥ imeksawen”, ay d-tenna Marie-Lise Broueilh, taselwayt n Tiddukla Tagersadurt (interprofessionnelle) n Wekrar n Barèges Gavarnie, d tiddukla ay iqeddcen i lmend n weḥraz ed wesnerni n weksum n wekrar deg yedraren n Pyrenee.

Deg tidet, ursu d aγersiw yettsetḥin, yettkukrun, yerna fessus γef yemdanen ad t-srewlen γef wayla-nsen. Γas ma yella wid-nni yellan mgal tiririt n wursu γer Pyrenee la sseddayen ddiεayat γef lewεaṛa n wursu, deg Tuṛuft Tutrimt (taγerbit) qrib ur llint akk tedyanin aydeg ursu yemmeγ γef yemdanen. Medden zemren ad ddun deg tẓegwa aydeg yedder wursu war ma ugaden akk ad d-yemmeγ fell-asen. Nnig waya, ula deg yimukan-nni n tuccga γef wedfel, ur zmiren ad d-ilin wuguren, imi deg tegrest, ursuten tteddun ad ṭṭsen, nnig waya, tuccga γef wedfel tettili-d deg yiḥecrarufen n yedraren iεlayanen ay d-yezgan sennig tẓegwa ed wakal n tkessawt anda ay iḥemmel wursu ad yedder.

Seg tama niḍen, amur ameqran seg wayen ay ittett wursu aras ittekk-d seg yemγan. Deg tefsut, ursuten ttetten imγan yejjujjgen deg lexla akked tuga, ma deg unebdu, ttetten igumma (lfakya). Deg wemwan (lexrif), i wakken ad swejden iman-nsen i yiḍes-nni n tegrest, ttnadin ad ccen tiγawsiwin ara asen-d-igen tassemt am ubelluḍ, tijujtin n zzan ed yibendeq. Nnig waya, ursuten ḥemmlen s tidet tamemt, dγa γef waya ay ttemmγen γef teγrasin n tzizwa. Yuγ lḥal, aṛebbi n tzizwa d yiwet seg ṣṣenεat n yifellaḥen n yedraren n Pyrenee, maca tiγrasin fessusit i weḥraz, imi imawlan-nsent zemrent ad d-zzin fell-asent isefrag n trisiti, neγ ad tent-ssersen γef yifeggagen n iḥlayanen.

Ursuten arasen neγγen isuṭṭaḍen (mammifères) niḍen akken ad ten-ccen. Yuγ lḥal, ursuten d imeqranen yerna jehden i ṣṣyada. Aktem (ddkeṛ) yezmer ad yekk i 3 n yiqenṭaren ed wezgen, deg wakud aydeg taktemt tekka i sin n yiqenṭaren. Nnig waya, ursu yezmer yesεa qrin 3 n lmitrat deg teγzef, yerna yezmer ad ineγ s tefses izerzer ameqran. Maca imi ay ttṛebbin lmal deg tama-a, fessus fell-as ugar ad iṣeyyed akraren. Dγa da ay tuḍen iγef-nnes.

“Azgen n umelyun n yiγfawen n wakraren ay yeddren deg yedraren n Pyrenee n Fṛansa, yerna ala 15.000 kan seg-sen ay yettmettaten, yal aseggas, γef ljal n ssebbat tigmawiyin (naturelles) am waḍḍan, liḥala n tegnewt neγ aγelluy”, ay aγ-d-yenna Frédéric Decaluwe ay iqeddcen deg Tnarit (lbiru) n Ṣṣyada ed Tudert Taweḥcit (ay yeqqnen γer unabaḍ). “Ala 200 ar 300 n wakraren ay neγγen wursuten deg useggas, yerna imawlan n wakraren-nni yettwaγram-asen wayen sṛuḥen”, ay d-yerna.

Yerna aγram-nni ur ixuṣṣ wara. Deg wakud aydeg akrar yettnuzu, deg ssuq, gar 20 ed 100 n weuroten (γef leḥsab n leεmeṛ ed tγara-nnes [qualité]), mi ara yesṛuḥ umeksa akrar ay as-yenγa wursu, ad as-d-yettwaγrem s 140 n weuroten, yerna ad as-rnun 140 n weuroten γef “ccwal”-nnes. Ula seg yidis aspenyuli, akka ay ttgen i yimeksawen yesṛuḥuyen iγfawen-nsen n lmal γef ljal n wursuten.

 

nounours.jpg

“S umata, ameksaw yesṛuḥen akrar ad as-d-yettwaγrem deg kraḍ n ledwar”, ay d-yenna Decaluwe. “Ma yella kra n ccek γef uγersiw-nni ay yenγan akrar-nni [imi tikkal, akraren ttmettaten daγen s tummγiwin n yiγas (loups), iḍan iweḥciyen, yerna llan ula d wid ay neγγen yiḍan n yimeksawen], ad d-tas, deg tgara n yal tasemhuyt [saison], yiwet n tseqqamut aydeg ttekkan ula d imeksawen, i wakken ad ttnadi γef ttbut ay d-yesskanayen d ursu ay yenγan akrar-nni, yerna γas ma yella mazal ccek, ameksaw-nni ad as-d-γermen akrar-nnes”.

Daγen, Arcangeli d aselway n tiddukla n “Pays de l’Ours-ADET” ay iqeddcen i lmend n uḥuddu n wursuten, yerna yettxemmim abrid-a n weγram i yimeksawen d ayen igerrzen, imi ur ten-yettajja ad ḍruran seg tuqqla n wursu γer tama-nsen.

“Zik, asmi werεad ur yelli weγram-a n wakraren ay neγγen wursuten, imeksawen llan ttcetkin-d γef yiḍan iweḥciyen ay asen-ineγγen akraren-nsen. Maca ass-a, werjin beddren-d iḍan-a, wanag akk akraren yettmettaten sbabbayen-ten i wursu. Dima d ursu ay ineγγen”, ay aγ-d-yenna s taḍsa.

Ass-a, ursu aras (ours brun) mazal-it yegget deg Temrikt n Ugafa (nord), Rusya akked ugafa ed tlemmast n Asya. Yuγ lḥal, zik, ursu-a yella ittedder deg wakk timiwa n Tuṛuft. Maca asmi ay bdan medden ssengaren tiẓegwa tiqburin n Tuṛuft, tenqes tnezduγt n wursu deg waṭas n tmiwa. Deg Tallit Talemmast yagi, yeqqel wursu aras ittedder kan deg yedraren iweεṛen i tnezduγt, yerna deg Briṭanya Tameqrant, aγersiw-a yella yenger yagi qbel ad d-ẓedmen Yinuṛmandiyen γef tmurt-a [1066].

Ass-a, deg Tuṛuft, timiwa aydeg yegget wursu aras (ours brun) nitenti d ataram (lγerb) n Rusya akked ugafa (nord) n Skandinavya, aydeg mazal igiman (luluf) seg-s ddren. Daγen, mazal-iten ddren deg tmura n Tuṛuft Tagmuḍant (tacerqit) am Ṛumanya, Sluvinya ed Kṛuwatya. Ma deg Tuṛuft Tutrimt (taγerbit), γas ttwaḥerzen, maca ur ggiten, yerna fessusit i wengar. Amur ameqran seg-sen ddren deg yedraren wuγur γef wemdan ad yaweḍ. Deg yiseggasen n 1930, llan ahat azal n 200 n wursuten deg Pyrenee. Deg tlemmast n yiseggasen n 1990, ala setta seg-sen ay d-yeggran, γas ma yella ṣṣyada-nsen tettwagdel (tettwamneε) ama deg Spenyul, ama deg Fṛansa. Deg 1996, kraḍ n wursuten ay d-uwyen seg Sluvinya γer Pyrenee.

Yiwen seg wursuten-nni ineṣliyen qlilen n Pyrenee (d yiwet n tektemt [nnta]) yenγa-tt yiwen n uṣeyyad deg 2004, mi tella tettḥuddu arraw-nnes seg weydi n uṣeyyad-nni. D aya ay yejjan ula d aselway afṛensis n tallit-nni, Jacques Chirac, ad d-yini: “ta d taxeṣṣart tameqrant ama i Fṛansa, ama i Tuṛuft”, yerna tadyant-a tejja aṭas n medden, deg Fṛansa, ad ttren ugar n weḥraz i uγersiw-a.

Deg Γuct n 2008, Carla Bruni-Sarkozy tekcem, ula d nettat, deg temsalt-a n uḥuddu n wursu, dγa tura i waṭas n trebbaεt n uḥuddu n twennaḍt (environnement) i waken ad asen-teg ifadden i lmend n uḥuddu n wursu n Pyrenees. Dγa tenna-d: “Deg tmurt-nneγ ur yelli wefran gar wursu ed wemdan, wanag yessekf ad d-naf amek ara ddren deg sin yid-sen deg yiwet n tmurt. Seg tama, tillin n wursu deg tama n Pyrenees yesskanay-d lebγi-nneγ i wakken ad neg leqrar i leṣnaf yemgerraden n yiγersiwen, seg tama niḍen, yessekf γef yimezdaγen n tama-a ad aγ-allen (εawnen) deg uḥuddu n uγersiw-a”.

D acu kan, i wakken ad ddren yimeksawen n Pyrenees ed wursuten, yessekf fell-asen ad beddlen abrid-nsen n leqdic, yerna anabaḍ (lḥukuma) yettakf-asen idrimen i lmend n tallalt-nsen akken ad gen aya. Amur ameqran seg yedrimen-a ferrqent-t trebbaε n yiwiziwen ay iqeddcen i lmend n uḥuddu n ugama deg tama-nni, neγ daγen ferrqen-t yiduba n Spenyul ed Fṛansa ddaw yiwen n usenfar (projet) n Tdukli Tuṛufit ay yessedday Usenduq Amaḍlan n Tudert Taweḥcit (WWF – World Wildlife Fund) i lmend n uḥuddu n yimecceksumen (carnivores) imeqranen deg xemsa n tmura n Tuṛuft.


Mlaleγ ed Catherine Lacroix, d yiwet n tfellaḥt yesεan lfirma deg taddart n Barjac, 16 n yikilumitren deg wegmuḍ (ccerq) n Arbas, yerna d yiwet seg wid ay d-yesnulfan Tiddukla n Wemyudder n Yimeksawen (Association de Cohabitation Pastorale - ACP). Mi nella ntteddu deg lfirma-nnes tazegzawt, gar yisekla n zzan, nudaγ ad waliγ aydi-nni n tkessawt n yedraren n Pyrenee (umi γγaren “patou”), maca ur ssawḍeγ, imi ay yeqqim deg teqḍiεt, gar wakraren.

“Apatou ittedder ed wakraren, akken yebγu yili lḥal n tegnewt, ama deg yiḍ, ama deg wass”, ay d-tenna Lacroix. “Yettγimi ed wakraren akken ad iḥudd, yerna mi ara d-iqerreb kra n uγersiw ara ten-iḍurren, am wursu, aγsi (loup) neγ aydi aweḥci, apatou yesskanay-d lewεaṛa-nnes yerna yesseglaf s leεyaḍ. Yessekf ad t-id-iṛebbi bab-nnes akked wakraren seg wasmi ara yili d ameẓyan, yerna werjin ad t-ifeccec am yiγersiwen n wexxam, ma ulac, aydi-a ur izemmer ad yeg ccγel-nnes akken yessekf”.

Azal n 200 n yimeksawen ay la yesseqdacen, ass-a, aydi n upatou akken ad εassen lmal-nsen, ladγa imi tiddukla n ACP tferreq-asen idrimen n unabaḍ (lḥukuma) i wakken ad ten-talel i lmend n waya. Ameksaw ara iṛebbin apatou-nnes akken iwuta (akken ay d-yenna lqanun), ad as-ttunekfen 700 n weuroten i wakken ad as-γermen idrimen-nni ayyes d-yesγa aydi-nni ed wayen ay iṣerreb γef tteṛbeyya-nnes, yerna yal aseggas ad as-rnun 200 n weuroten niḍen.

 

Γef leḥsab n yiwet n tezrawt (etude) ay tga ACP akked 37 n yimeksawen ay yesseqdacen iḍan-a, amḍan (nombre) n wakraren ay asen-ineγγ wursu yenqes s 90%. D acu kan, γef leḥsab n Lacroix, aṭas n yimeksawen ur nebγi ad ṛebbin aydi n upatou, imi tteṛbeyya-nnes d leqdic n zzyada, yerna d ayen ara asen-d-yernun leεtab deg lecγal-nsen n tkessawt.

Tadukli Tuṛufit tettakf daγen idrimen i yimeksawen akken ad bnun iεziben ed ad qqimen deg-sen deg wussan n unebdu aydeg ttawyen akraren-nsen ad ksen deg yedraren iεlayanen. Deg wass, imeksawen zemren ad εassen akraren-nsen, ama i yiman-nsen, ama s weydi n upatou, maca deg yiḍ, ttezzin γef teqḍiεin-nsen s weydi n tkessawt, yerna aṭas seg-sen ay d-yettẓerriben iεziben-nsen s yisefrag n trisiti, sakkin ttekksen-ten asmi ara ifak uεezzeb-nsen.

Robert Wojciechowski d imḍebber n yiwet n teṛmist (ccarika) ay yettgen isefrag n trisiti ed ttawilat niḍen ay yesserwalen ursuten am teftilin, iḥeṛbiyen ed ttawilat n ulaser ur nneγγ. Ttawilat-a d wid yessexlaεen ursu lemmer ad d-iqerreb γer wemkan ay yebγa bab-nnes ad t-iḥudd, yerna deg yedraren, ttawilat-a zemren ad ddun s trisiti n yigalisen n tafukt (panneaux solaires). Anabaḍ yettalel s tedrimt imeksawen ay d-yessaγen ttawilat am wi.

“Deg kraḍ-nni n yiγezran anda ay qeddceγ, llan azal n 200 n yimeksawen”, ay d-yenna Wojciechowski. “Gar-asen ṛebεin ay d-yesγan isefrag-inu, maca γas akken, ur fṛiḥen, imi ay ten-terra tmara ad ḥudden akraren-nsen seg wursuten. Nnig waya, ur d ursuten kan ay ttemmγen γef wakraren-nsen, wanag ula d iḍan iweḥciyen d amihi (danger) γef lmal-nsen”.

“D Paris ay d-iḥettmen ursuten γef yimezdaγen n Pyrenees”, ay d-yenna. “Ur cawṛen imeksawen, yerna ur ttmuqqulen γer wugur-a seg teγmert-nni ayseg t-ttmuqqulen yimeksawen. Wa d amgaru (ṭṭrad) gar yimeksawen ed wursuten; neγ daγen d amgaru gar wayt temdinin ay yebγan ad ilin wursuten da, ed wayt tmurt ay ten-yugin”.

 

berger.jpg                                                                                   (photos: www.lepost.fr)
Olivier Maurin d ameksaw yesεan 200 n wakraren i lmend n ufares (production) n tkemmart (afeṛmaj). Yedder deg taddart n Agnos ay d-yezgan 18 n yikilumitren deg wenẓul-utrim (sud-ouest) n Pau, yerna tagnit-nnes am tin n waṭas n yimeksawen niḍen n tama-a. “Γas ḥemmleγ ursuten, maca ur bγiγ ad ddreγ yid-sen. Nekni s yimeksawen, ur d aγram n yedrimen ay aγ-iceγben, wanag d abeddel n webrid n tudert-nneγ, abrid n tkessawt-nneγ. Ẓriγ la aγ-d-tettaweḍ tallalt seg Tdukli Tuṛufit i wakken ad nkemmel takessawt, maca yessefk ad aγ-d-ttunekfen ugar n yedrimen i wakken ad neqbel ad ilin wursuten da”.

Sluvinya, tamurt ayseg d-uwyen ursuten-nni umi bran deg Pyrenees, d tin yesεan aṭas n tẓegwa, yerna d yiwet seg tmura n Tuṛuft Tutrimt (taγerbit) aydeg llan waṭas akk n wursuten – ma cwiṭ, kra n twinas (timeyyatin).

“Medden nnumen tudert akked wursuten deg Sluvinya” ay d-tenna Aleksandra Majic Skrbinsek, seg Tesdawit n Ljubljana. Yuγ lḥal, tameṭṭut-a teqqar γef wamek ay yettwali wegdud imecceksumen (carnivores) imeqranen deg waṭas n tmura n Tuṛuft, am wursu, tawurta (lynx) ed weγsi (loup).

“Yal aseggas, anabaḍ-nneγ (lḥukuma) yettakf ttesriḥ i lmend n tmenγiwt n kra n wursuten. Amur ameqran seg wursuten-nni neγγen-ten yimezdaγen n tmiwa-nni aydeg ddren, maca neγγen s ṛṛzana. Ttṣeyyiden ursuten-nni i lmend n zzux ed zzhu, ma d aksum-nsen snuzuyen-t, yerna aya igellu-d s lfayda i tdamsa n tmiwa-nni. Γas ma yella kra n medden ttwalin ur yessekf ad ttuṣeyyden wursuten, maca aya yesskanay-d amek imedzaγen n tmurt ttakfen azal i wursu, yerna ttwalin tiγimit-nnes d taγawsa ara inefεen tamurt”.

“Da, ur llin wuguren imeqranen akked yimeksawen, akken yella lḥal deg Pyrenees. Deg Sluvinya, seg zik, imeksawen jemmεen, deg yiḍ, akraren-nsen deg yifergan i wakken ad ten-ḥudden. Deg tmiwa niḍen sanda ay d-rran ursuten, am deg Trentino, deg Ṭṭalyan, Awanak (ddula) yessawal srid akked yimezdaγen n tama-nni i wakken ad asen-yessefhem d acu ara gen akken ad frun uguren-nsen ed wursu. Ma deg Fṛansa, Awanak yessawal kan ed yemḍebbren n tmiwa-nni ed yigensasen niḍen (représentants). Γef waya, ay ttḥulfun yimezdaγen n tmiwa ay terza temsalt amzun yettuḥettem-d fell-asen kra seg ufella, γas ur t-bγin”.

Maca Frédéric Decaluwe ur iwufeq aya. “Ntteg akk ayen nezmer akken ad nessiwel ed yimeksawen”, ay d-yenna. “Yal anebdu, nettazen γer tesεa n medden ad ddun ad d-zzin i tuddar akken ad ssiwlen yid-sen. Mac augur ameqran netta imeksawen ur bγin ad ssiwlen γef wursuten acku ur bγin ursuten seg lqaεa. Bγan kan ad ttwakksen wursuten seg-a, yerna ur d-ttwarnun wiyaḍ”.

Nathalie Kosciusko-Morizet, Tamarut n Uwanak (Secrétaire ḍEtat) n twennaḍt deg udabu n Sarkozy, tenna-d anabaḍ iεewwel “i wakken ad d-yerr ursu γer Pyrenees ddaw n uqader n leεqudat ay tessenya Fṛansa i lmend n uḥuddu n yiγersiwen seg wengar”.

“Anabaḍ (lḥukuma) afṛensis iga akk ayen yessekfen”, ay d-y-enna Decaluwe. “Nesεa, ahat, ala 20 n wursuten deg Pyrenees, yerna anect-a ur d-yettkafi akken ad tkemmel ccetla-nsen ad tedder. Imeksawen-nneγ la asen-yettwaγram wayen sṛuḥuyen d lmal s wazal yelhan, s yedrimen ay d-ittekken seg Tdukli Tuṛufit. Nesεa aγawas (plan) yettufeṣṣlen i wakken ad d-nawey ugar n wursuten. Maca kullec la itteddu s taẓyet γef ljal n tsertit n tama-a”.

 

 

 

Sγur Malcolm Smith
Tasuqilt sγur Omar Mouffok
www.imedyazen.com
Taγbalut: http://www.telegraph.co.uk/earth/5317690/French-Pyrenees-bad-news-bears.html



“Deg tefsut n 2006, anabaḍ (lḥukuma) afṛensis yuwey-d kraḍ n wursuten seg Sluvinya akken ad asen-yebru deg tẓegwa ay d-iqerben γer taddart n Arbas”, ay iyi-d-yenna Arcangeli. “Sin niḍen bran-asen sdat tuddar niḍen [n Pyrenees]. Imestulen (ijadeṛmiyen) εeyynen-aγ-d yezmer lḥal, ahat, ad d-ilint tmeskanin (timesbaniyin) aydeg ara ttekkin, ladγa, kra n yimeksawen ay yugaden γef wakraren-nsen. D acu kan, 250 seg-sen ay yettekkan deg yiwet n tmeskant aydeg rẓan akk ayen d-ufan beṛṛa i wexxam n tγiwant, εerḍen ad t-id-kecmen, yerna ṛejmen-t s tqerεunin n yidammen. Ass-nni, 80 n yimestulen ay iεerḍen ad d-rren talwit”.

Yuγ lḥal, awway n wursuten γer yedraren n Pyrenee yekcem deg yiwen n uγawas (plan) ayγef temsefham Fṛansa akked Spenyul ed Andorra, yerna ssefran ad d-awyen, deg-s, 15 n wursuten deg 3 n yiseggasen. D acu kan, seg wasmi ay d-yella ccwal-nni n taddart n Arbas, ur rnin bran i wursuten niḍen deg tama-a.

Gar xemsa-nni n wursuten umi d-bran deg 2006, yiwet n tursut tesεa-d sin n warraw-nnes. Maca sin n wursuten niḍen (d tiketmin [nntat]) ay yemmuten. Yiwen seg-sen yeγli-d seg yiwen n wecṛuf. Ma d wayeḍ twet-it tkeṛṛust deg webrid, beṛṛa i temdint n Lourdes, yerna tamattant-nnes d tin ay yesfeṛḥen mliḥ imeksawen n tama-a, deg wakud aydeg tesseḥzen imḥaddiyen n wursu.

“Nefṛeḥ mliḥ imi ay yemmut wursu-nni. Ta d tadyant ara ihennin mliḥ imeksawen”, ay d-tenna Marie-Lise Broueilh, taselwayt n Tiddukla Tagersadurt (interprofessionnelle) n Wekrar n Barèges Gavarnie, d tiddukla ay iqeddcen i lmend n weḥraz ed wesnerni n weksum n wekrar deg yedraren n Pyrenee.

Pour être informé des derniers articles, inscrivez vous :
Commenter cet article
D
Hey, thanks for the post. It was really an eye opener for me. I never knew that bears were of a great threat to sheep. And looking onto the shepherd's life, i wonder how they manages to stay alert against all these threats.
Répondre
A
Hey, this is not really a threat; it's just a scarecrow :)
A
<br /> <br /> Azul a Σumar,<br /> Ḥemleγ xila idurar n Pyrenées imi ttcabin γer widak nneγγ! Dacu kan inezgumen ur aεdilen-ara:<br /> <br /> <br /> Si nos montagnes pleurent de n'être inscrites dans aucun projet de développement durable et écologique, les montagnes basques font face à un ordre du jour qui soulève les passions et les haines:<br /> <br /> <br /> 1- La réintroduction de l'ours brun dans les Pyrénées centrales est un vrai laboratoire pour tous les passionnés de la faune du Djurdjura et du bien-être économique et social des populations qui<br /> y habitent. D'un côté on trouve les partisans, souvent des associations écologistes et de l'autre, les opposants qu'on recrute chez les bergers et les éleveurs. Au milieu, on trouve les élus et<br /> les politiques dont Mme la ministre de l'environnement qui a cédé il y a quelques semaines en renonçant au programme, se contentant d'annoncer que, désormais, il ne sera procédé qu'au<br /> remplacement des ours retrouvés morts - une façon de couper la poire en deux- Or, tous les scientifiques s'accordent à dire qu'en deçà d'un certain nombre, la population d'ours brus dans les<br /> Pyrénées serait appelée à disparaitre à cause de problèmes de consanguinité.<br /> <br /> <br /> 2- Le projet d'une ligne transfrontalière de TGV dans les Pyrénées atlantiques, qui doit traverser la montagne sur toute sa largeur. Là encore, il y a des opposants et des défenseurs, tous y<br /> allant avec des arguments plus ou moins recevables.<br /> <br /> <br /> Au milieu de tout ça, dans ce tumulte d'intérêts d'apparence irréconciliables, il doit sûrement se trouver une troisième voie, juste et raisonnée. Encore faut-il que tout le monde y prête<br /> attention.<br /> <br /> <br /> Merci pour l'article et bonne continuation<br /> <br /> <br /> <br />
Répondre
A
<br /> <br /> Tanemmirt tageɛmirt !<br /> <br /> <br /> Igerrez nezzh weblug-agi.<br /> <br /> <br /> Wagi d asegzawal (dictionnaire) n imuduren n Tmazɣa. Deg-s aṭas n yismawen ugar n 1340 yellan deg-s s tefranist<br /> <br /> <br /> http://www.scribd.com/doc/32597003/Dictionnaire-amazighe-des-animaux-partie-2<br /> <br /> <br /> <br />
Répondre
I
<br /> <br /> Azul ay amsebrid,<br /> <br /> <br /> Nous avons parcouru le dictionnaire que vous nous aviez indiqué: c'est un document riche et utile que nous recommandons vivement à tous nos amis!<br /> <br /> <br /> Ruh di talwit<br /> <br /> <br /> <br />

Archives

Nous sommes sociaux !

Articles récents